Piękno wspólnej przestrzeni

W grudniu na rynku pojawiła się nowa książka Wydawnictwa Wysoki Zamek pt. „Miasto Życzliwe. Jak kształtować miasto z troską o wszystkich” autorstwa Davida Sima. To siódma publikacja w serii MIASTO SZCZĘŚLIWE. W nowym roku życzymy sobie i Wam, by ta książka trafiła nie tylko do urbanistów, architektów i aktywistów, ale przede wszystkim dla decydentów mających wpływ na kształt naszych przestrzeni publicznych: prezydentów miast, burmistrzów, radnych oraz urzędników.

Kilka wyjaśnień do wydania polskiego

Książka najpierw ukazała się w języku angielskim, następnie duńskim, a rok po premierze po polsku. Największe trudności i wątpliwości podczas przekładu dotyczyły tytułu, który w oryginale brzmi: „Soft City”. Jak pisze we wstępie sam autor:

Przyznaję, że początkowo miałem zastrzeżenia do polskiego tytułu. „Soft City”, czyli „miękkie miasto” stało się po polsku „miastem życzliwym”. Ale im dłużej o tym myślałem, tym bardziej się do niego przekonywałem, bo w odróżnieniu od twardej, praktycznie nieustępliwej i nieresponsywnej natury „miasta inteligentnego”, miasto życzliwe powinno reagować na miejsce, kulturę i swoich użytkowników. Nazwa powinna się zmieniać wraz z kontekstem miejsca, do którego dociera opowieść. Polscy czytelnicy sami wybrali dla mojej książki tytuł, który ich zdaniem najlepiej wpisuje się w polski kontekst. Nie mógłbym życzyć sobie bardziej stosownej, „miękkiej” i życzliwej reakcji.

O czym jest ta książka? Jak pisze Joanna Erbel we wstępie do polskiego wydania: (...) to nowe spojrzenie na planowanie przestrzeni, które uwzględnia obawy i marzenia klasy średniej. Oraz dodatkowo: (…) przewodnik dla samorządów, publicznych inwestorów oraz prywatnych deweloperów, jak budować mieszkania, które będą dobrej jakości zarówno w momencie sprzedaży, jak i za kolejnych trzydzieści lat.

My dodamy, że to też doskonałe kompendium wiedzy dla projektantów i producentów mebli miejskich. Zwłaszcza tych, którzy chcą tworzyć małą architekturę sprzyjającą integracji w przestrzeni publicznej. Podsumowując, każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Jakie zagadnienia poruszono w książce „Miasto życzliwe”?

Książka składa się z trzech głównych rozdziałów, a między nimi umieszczono eseje dotyczące tego, jak stworzyć i utrzymać dobrą jakość życia w mieście. We wstępie tak podsumowano pojawiające się w publikacji zagadnienia:

Rozdział pierwszy, „Jak budować? Lokalne życie w urbanizującym się świecie” dotyczy podejmowania wyzwania urbanizacyjnego poprzez godzenie w jednym miejscu gęstości zabudowy i różnorodności tak, żeby możliwe było prawdziwie lokalne życie. Rozdział drugi, „Ruch i komunikacja w zagęszczonym i podzielonym świecie”, traktuje zarówno o fizycznych, jak i społecznych wyzwaniach związanych z przemieszczaniem się ludzi (…) Rozdział trzeci, „Miasto a pogoda w epoce zmian klimatu”, mówi o poprawie kontaktu ludzi żyjących w budynkach z tym, co jest na zewnątrz, by nabrali więcej świadomości sił natury i bardziej się z nimi oswoili.

Książka „Miasto życzliwe” to skarbnica nie tylko „twardej wiedzy” dla architektów i urbanistów, zawartej zarówno w tekście, jak i na rycinach, diagramach i zdjęciach, ale też źródło inspirujących i dających do myślenia cytatów. Oto najciekawsze z nich:

Chodzenie zawsze będzie kluczowym elementem miejskiego życia. To niezbędna i fundamentalna forma mobilności. Każda podróż, niezależnie od środka transportu, zaczyna się i kończy na nogach.

(...) Ławki lub krzesełka sprzyjają różnorodności pieszych i stanowią miejsce do odpoczynku podczas przechadzki, dzięki czemu ludzie mogą pokonywać większe dystanse. Te publicznie dostępne siedziska zachęcają też do zatrzymania się na dłużej, dzięki czemu mieszkańcy miasta spędzają więcej czasu na powietrzu.

Ludzka skala i budynki, w których na każde piętro można dostać się pieszo, przekładają się na skalę sprzyjającą dobremu sąsiedztwu.

Codzienne doświadczenie kontaktu z naturą stanowi kluczowy czynnik w osiągnięciu zdrowia i dobrostanu w długofalowej perspektywie. Przebywanie na dworze stwarza też okazję do spotkań z innymi.

Dziewięć kryteriów przyjaznego dogęszczania

Przez całą książkę przewija się temat godzenia gęstości i różnorodności w mieście, tak by zapewnić wygodę, dogodność, serdeczność i budować społeczność. Autor sformułował nawet „Dziewięć kryteriów przyjaznego dogęszczania”, czyli:

1. Różnorodność form zabudowy
2. Różnorodność przestrzeni zewnętrznych
3. Elastyczność
4. Ludzka skala
5. Dostępność dla pieszych
6. Poczucie kontroli i przynależności
7. Przyjemny mikroklimat
8. Ograniczony ślad węglowy
9.  Większa bioróżnorodność.

Szczegółowe omówienie każdego punktu znajdziecie w książce. Dzięki tym kryteriom można ocenić jakość zabudowy – sprawdzić, czy dane formy urbanistyczne poprawiają jakość życia mieszkańców oraz ich odporność i zdolność dostosowania się do zmieniającego się społeczeństwa, środowiska, warunków ekonomicznych.

Jak zauważa Jan Gehl książka „Soft City”: (…) to ważny dodatek do rozwijającej się literatury na temat architektury i urbanistyki przyjaznej ludziom. Byłoby dobrze, gdyby faktycznie udało się stanowczo „zmiękczyć” obydwie te dyscypliny. To jest całkiem dobry początek. Na dobry początek nowego roku warto więc przeczytać tę książkę i spojrzeć na swoje miasto z perspektywy życzliwości.

O autorze:

David Sim jest dyrektorem kreatywnym i partnerem w biurze architektonicznym Gehl Architects. Wykształcenie architektoniczne zdobywał w swojej rodzinnej Szkocji oraz w Skandynawii. Teraz specjalizuje się w planowaniu miejskim i realizacjach projektowych na całym świecie. Opracował wiele narzędzi służących angażowaniu mieszkańców w ramach nadawania planom zagospodarowania elastyczniejszej formy. Badał metodologie budowania większej gęstości i zróżnicowania środowiska urbanistycznego z uwzględnieniem ludzkiej skali. Ma również na koncie długą karierę uznanego edukatora i wykładowcy. Na uniwersytecie w Lund przez siedem lat zajmował się reformowaniem edukacji architektonicznej z orientacją na bardziej holistyczne podejście. David Sim, urbanista i optymista, najlepiej czuje się, pracując w terenie i przy realizacji projektów, gdzie może tworzyć kreatywne rozwiązania problemów we współpracy z lokalnymi partnerami.

Przeczytaj też recenzję książki "Jak rowery mogą uratować świat" z serii MIASTO SZCZĘŚLIWE.